آیا میدانید؛ سر مبارک امام حسین (ع) در کجا دفن شده است؟ +سند
تاریخ انتشار: ۱۶ شهریور ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۵۰۳۴۱۷۸
خبرگزاری میزان- پیرامون محلّ دفن سر مبارک امام حسین (ع) و سرهاى شهداى دیگر کربلا در کتاب هاى تاریخى شیعه و اهل سنّت و نیز منابع روایى شیعه اختلاف فراوانى مشاهده مى شود. تاریخ انتشار: 06:02 - 16 شهريور 1398 - کد خبر: ۵۴۷۷۱۹
به گزارش گروه فضای مجازی خبرگزاری میزان، بنا بر برخی اقوال، پس از رفتن ابن سعد و یارانش، جماعتی از بنی اسد که در نزدیکی کربلا منزل داشتند به صحنه کربلا وارد شدند و چون آن بدن‌های پاک و مقدس را به آن وضع دیدند دانستند که این بدن ها، اجساد مطهر امام حسین (ع) و یاران اوست، پس صدا به شیون و زاری بلند کردند و در شب موقعی که ایمن از دشمن بودند بر امام حسین (ع) و یارانش نماز گذاردند و آن‌ها را دفن کردند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
درباره محلّ دفن سر مبارک امام حسین (ع) به خصوص و سرهاى دیگر شهداى کربلا به صورت عموم، در کتاب هاى تاریخى شیعه و اهل سنّت و نیز منابع روایى شیعه اختلاف فراوانى مشاهده مى شود. البته اقوال نقل شده نیاز به بررسى دارد، اما هم اکنون مشهورترین (قول که مورد قبول جامعه شیعى قرار گرفته) آن است که؛ سر مبارک پس از چندى به بدن ملحق شد و در سرزمین کربلا مدفون گردید.
براى آگاهى بیشتر به بیان این اقوال و اسناد آن‌ها به طور دقیق مى پردازیم:
۱. مدینه
۱-۱. ابن نما حلی (متوفای ۸۴۱ ق) نقل می‌کند: «برخی گفته‌اند عمرو بن سعید سر مطهر امام حسین (ع) را در مدینه دفن کرده است». [۱]۲-۱. نقل‌هایی نیز وجود دارد که سر مقدس حضرت حسین بن علی (ع) در بقیع کنار قبر مادرش حضرت فاطمه (س) دفن شده است. [۲]۳-۱. برخی نیز بدون اینکه مکان بقیع را ذکر کنند، گفته‌اند: در مدینه کنار قبر مادرش فاطمه (س) به خاک سپرده شده است. [۳]۲. دمشق
۱-۲. وقتی «منصور بن جمهور» شام را فتح کرد و پس از ورود به شهر، به خزانه «یزید» وارد شد، در آنجا سبد سرخ رنگى یافت! به غلام خود گفت: این سبد بسته‌بندى شده را خوب نگهدار که از گنجینه‌هاى گران‌قیمت امویان است؛ امّا هنگامى که پس از مدّتى آن‌را گشود، دید سر نورانى و عطرآگین امام حسین (ع) در آن است. به غلام دستور داد، پارچه‌اى آورد و بر آن سر نورانى پوشاند و پس از کفن نمودنش، آن‌را در کنار باب «فرادیس» دمشق به خاک سپرد. [۴] ۲-۲. برخی از منابع تاریخی هم بدون نقل این جریان، تنها گفته‌اند که سر مبارک امام حسین (ع) در دمشق دفن شده است. [۵] ۳. نجف کنار قبر امام علی (ع) [۶] ۱-۳. عمر بن طلحه می‌گوید: امام صادق (ع) زمانی که در حیره بود، به من فرمود: «آیا نمی‌خواهید به وعده‌ای که به شما داده بودم (زیارت قبر امام علی) وفا کنم؟» گفتم: چرا. سپس به همراه آن‌حضرت و فرزندشان اسماعیل سوار بر مرکب شدیم تا اینکه از منطقه سویه -میان حیره و نجف- گذشته و در ذکوات بیض فرود آمدیم و آنجا نماز گزاردیم. حضرت صادق (ع) به اسماعیل فرمود: «بلند شو و به جدّت حسین سلام بده». گفتم: قربانت شوم مگر حسین در کربلا نیست؟ فرمود: «چرا، امّا زمانی که سرش به شام برده شد، یکی از دوستان ما آن‌را برداشته و در کنار قبر امیر المؤمنین علی (ع) دفن کرد». [۷] ۲-۳. ابان بن تغلب گوید: با امام صادق (ع) بودم که به صحراى نجف آمدند و دو رکعت نماز خواندند و اندکى پیش‌تر رفتند و آنجا نیز دو رکعت نماز خوانده پس سوار شدند و بعد از طی مسیر اندکى، از چهارپا به زیر آمده و دو رکعت نماز گزاردند. سپس فرمودند: «این، جاى قبر حضرت امیر المؤمنین (ع) است». گفتم: آن دو جاى دیگر که نماز خواندید چه بود؟ فرمود: «مکان سر حضرت امام حسین (ع) و منبر حضرت قائم (عج)». [۸] ۳-۳. در خبری مرفوع می‌خوانیم: امام صادق (ع) فرمود: «وقتى تو به نجف رفتى دو تا قبر خواهى دید؛ قبر بزرگ و قبر کوچک، اما بزرگ آن، قبر امیر المؤمنین (ع) است و قبر کوچک، سر مبارک امام حسین (ع) است». [۹] از این روایات، معلوم می‌شود در آن زمان، جایگاه کوچکى نزد قبر امام علی (ع) در نجف وجود داشت به این عنوان که سر امام حسین (ع) در آنجا دفن و یا نگهداری شده بود. ۴-۳. یونس بن ظَبیان گوید: امام صادق (ع) سوار مرکب شد، من هم در حضور آن‌حضرت سوار شدم تا اینکه آن‌حضرت نزد تپه‌هاى سرخ پیاده شد و وضو گرفت سپس به مکانى که بلند به نظر می‌رسید نزدیک شد و در آنجا نماز خواند و پس از نماز روى آن مکان خم شده و گریست و سپس به مکان بلند دیگرى که نزدیک آن بود رفته و عیناً اعمال سابق را بجا آورد و فرمود: «جایى که اول در آنجا نماز خواندم جای قبر حضرت علی (ع) بود و آن دیگرى جای سر مطهر حسین (ع) بود و ابن زیاد -لعنت خدا بر او باد- وقتى که سر حسین (ع) را به شام فرستاد، بعد از مدتی سر را به کوفه برگرداندند. در پی آن بود که ابن زیاد دستور داد تا سر را از کوفه خارج کنند تا اهل کوفه به جهت آن آشوب نکنند و خداوند برگردانید سر مطهر را نزد قبر حضرت علی (ع) و در آنجا دفن شد و "فَالرَّأْسُ مَعَ الْجَسَدِ وَ الْجَسَدُ مَعَ الرَّأْس"؛ یعنی از آن پس سر به جسد ملحق شد و بدن با سر متّصل گردید». [۱۰]برای جملات پایانی این روایت؛ یعنی «فالرأس مع الجسد...» چند احتمال بیان شده است:
یک. «فالرأس مع الجسد»؛ یعنى بعد از آنکه سر امام حسین نزد قبر حضرت علی (ع) دفن شد، به جسد اطهر در کربلا ملحق گردیده است. [۱۱]ولى اشکال این احتمال آن است که؛ هنوز در سال ۶۱ هجری قبر امام علی (ع) را در نجف اشرف کسى از اشخاص عادى نمی‌شناخت تا آنچه در برخی روایات آمده که: «لَمَّا حُمِلَ رَأْسُهُ إِلَى الشَّامِ سَرَقَهُ مَوْلًى لَنَا فَدَفَنَهُ بِجَنْبِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (ع)» [۱۲]تحقّق یابد. به‌علاوه؛ این نقل با آنچه در دیگر منابع تاریخی ذکر شده مبنی بر اینکه امام سجاد (ع) رأس مطهر را از شام به کربلا آورده و به بدن اطهر ملحق کرد، همخوان نیست. [۱۳] دو. شیخ حر عاملى (ره) بعد از نقل این روایت (فالرأس مع الجسد...)؛ کلام سید ابن طاووس (ره) را نقل کرده و گفته است: «و لا منافات بینهما»؛ [۱۴]یعنى در میان عمل اصحاب امامیّه و آن روایات منافات ندارد؛ و به همین جمله اجمالى اکتفا کرده است.شاید منافات نداشتن میان عمل اصحاب و آن روایات به این دلیل باشد که ممکن است سر مطهر را در موقع بردن به شام کنار قبر امام علی (ع) گذاشته باشند یا هنگام برگشت از شام سر مبارک را نزد قبر آن‌حضرت گذاشته و از آنجا به کربلا برده و با جسد دفن کرده باشند. [۱۵]همان‌طور که صاحب جواهر الکلام (ره) بعد از نقل این دسته از روایات و نیز کلام سید ابن طاوس (ره) می‌گوید: «شاید منافاتی میان آن روایات و عمل اصحاب نباشد؛ زیرا ممکن است سر مطهر را نزد قبر امیر المؤمنین علی (ع) مدتى دفن کنند و بعد از آن به کربلا نقل شده و با جسد دفن شده باشد». [۱۶]
۵-۳. همچنین در روایتى نقل شده است: امام صادق (ع) از کنار میلِ (نشان) خمیده در راه نجف گذشت و نماز بجا آورد و از آن‌حضرت سؤال شد که آن، چه نمازى بود خواندید؟ فرمود: «اینجا، جایى است که سر جدّم حسین بن على (ع) را هنگام آمدن از کربلا و آوردنش براى عبید اللّه بن زیاد ـ که لعنت خدا بر او باد ـ براى [مدّتى]در اینجا نهادند». [۱۷]بنابراین، امکانِ گذاشتن سر مطهر در حوالی قبر حضرت علی (ع) به صورت موقت وجود دارد و اکنون مسجدی به نام «مسجد حنانه» بین نجف و کوفه وجود دارد که گفته می‌شود سر امام در آنجا قرار داشت.با این وجود، ممکن است حقیقت امر در آن روایات، سرّى از اسرار باشد که واقع آن بر ما کشف نشده و براى مصالحى که در آن زمان وجود داشت، آن احادیث از ائمه اطهار (ع) صادر شده است.
البته در تحلیل سندی این روایات باید گفت که برخی از افراد موجود در اسناد این روایات مانند «مبارک خباز» [۱۸]در کتب رجالی از او نامی برده نشده و برخی، چون «یونس بن ظَبیان» [۱۹]نیز ضعیف‌اند. [۲۰]محدث قمى (ره) در «منتهى الآمال» می‌گوید: «احادیث بسیار دلالت می‌کند بر آنکه مردى از شیعیان آن سر مبارک را دزدید و آورد در بالاى سر حضرت علی (ع) دفن کرد»، [۲۱]سپس به این روایت اشاره می‌کند که؛ یزید در پاسخ تقاضاى حضرت سجاد (ع) که می‌خواست سر پدر را بار دیگر زیارت کند گفت: دیدار سر پدر هرگز از براى تو میسّر نخواهد شد. [۲۲]، اما چیزی که جریان سرقت را مورد ابهام قرار می‌دهد این است که؛ اگر سر دزدیده شده و به عراق آورده شده باشد، چرا در کربلا دفن نشد و آن‌را به نجف بردند؟!
درباره پاسخ یزید به امام سجاد (ع) باید گفت: سید ابن طاووس در «اللهوف» تصریح کرده که امام سجاد (ع) سر مبارک را با سر‌های سایر شهدا از یزید گرفت؛ و نیز امام (ع) اصرار ورزید که پارچه دوخته‌شده جده‌اش فاطمه زهرا (س) و مقنعه و قلاده و پیراهن ایشان را از میان غنائم جداسازی کرده و برگرداند که این کار نیز عملی شد. [۲۳]
۴. عسقلان و قاهره
۱-۴. سبط ابن جوزى (متوفای ۶۵۴ ق) نقل کرده است: «سر حسین بن علی (ع) را خلفاى فاطمیین از باب فرادیس در دمشق به عسقلان مصر انتقال دادند سپس به قاهره برده و در آنجا دفن کردند و آنجا بارگاه عظیمى دارد که زیارتگاه است». [۲۴] ۲-۴. علامه سید محسن امین در «لواعج الاشجان» در این‌باره می‌گوید: «بنا به گفته برخی مورّخان؛ علویین مصر، سرى را از عسقلان به قاهره انتقال داده‌اند و به نام سر مطهر امام حسین (ع) در آنجا دفن کرده و مشهد بزرگى بالاى آن ساختمان بنا نموده‌اند، ولى سؤال این است که واقعاً آن سر، سر امام حسین (ع) بوده است؟!». [۲۵]همان‌طور که گفتیم؛ برخی از اهل سنت گفته‌اند سر مطهر در خزانه یزید در دمشق بود و آن‌را کفن کرده و در باب فرادیس دفن کردند [۲۶]و از سوی دیگر برخی گفته‌اند از آنجا خلفاى فاطمیین نقل داده در عسقلان دفن کردند و بعد از آن از عسقلان به قاهره حمل شده است. [۲۷]نه اینکه سر مبارک به سرقت رفت و در عسقلان به خاک سپرده شد.معلوم مى شود کسى که گفته: سر مطهر به سرقت رفت و به وسیله شیعیان در عسقلان دفن شد، روایت سرقت رفتن سر را به تاریخ دفن شدن سرى دیگر در عسقلان ضمیمه کرده و از آن نتیجه اشتباهی گرفته است که نمی‌توان به آن اعتماد کرد. [۲۸]امام یافعى یمنى مکى (متوفاى ۷۶۸ ق) در «مرآت الجنان» می‌گوید: «آنچه گفته شده که سر مطهر امام حسین (ع) به عسقلان نقل شده و یا به قاهره نقل داده‌اند صحیح نیست». [۲۹]از کلام یافعى فهمیده می‌شود که ایشان نیز معتقدند سرى که نقل داده شده، سر امام حسین (ع) نبوده است. سپس خود یافعى می‌گوید: «سر را یزید به مدینه منوّره با خاندان رسالت و جمعى از موالى بنی‌هاشم و عده‌اى از موالى ابوسفیان فرستاد و در مدینه در بقیع نزد قبر مادرش فاطمه (س) دفن شد و این صحیح‌ترین اقوال است». [۳۰]البته اگر سر مطهر را به مدینه برده باشند لزوماً در بقیع نباید دفن شده باشد؛ زیرا معلوم نیست که قبر حضرت زهرا (س) در بقیع باشد. به‌علاوه؛ برخی از مورّخانی که گفته‌اند سر را به مدینه برده‌اند، معتقدند که مجدّداً آن‌را از مدینه به کربلا آورده و به جسد ملحق کرده‌اند. [۳۱]و این قول که از اهل سنت است، قول مشهور میان شیعه را تقویت می‌کند که سر مطهر امام حسین (ع) به کربلا برگردانیده شد و با جسد دفن گردید.
خلاصه اینکه؛ هرگز نمی‌توان به دفن سر آن‌حضرت در مصر اعتماد داشت بویژه اینکه دست سیاست و ریاست خلفاى فاطمی آن دیار با آن بازى کرده و از آن منظور سیاسى داشته‌اند.
سؤال: ممکن است به ذهن برخی خطور کند؛ در صورتى که مدفون شدن سر امام حسین (ع) در قاهره در مسجد مشهد الحسین (ع) ثابت نیست، پس چرا این همه در کتب اهل سنت کراماتی از آن بُقعه نقل می‌کنند؟
در پاسخ باید گفت؛
اولاً: وجود قُبه عالی و مسجد بزرگ و ساختمان مهم در جایى - بدون تحقیق - دلیل بر درستی آنچه در میان مردم معروف است نمی‌باشد. جاهاى زیادى را در کشور‌های اسلامى به عنوان اینکه مدفون در آن‌ها از اولاد ائمه اطهار (ع) است، زیارتگاه کرده‌اند و یا شخص مدفون از فرزندان با واسطه بوده، ولى از فرزندان بدون واسطه شهرت داده‌اند و نیز در بعضی مکان‌ها به بهانه صدور کرامتى مسجد ساخته و شهرت داده‌اند، در حالی‌که پس از تحقیق معلوم می‌شود آن کرامت حقیقت ندارد. ثانیاً: وقتی مردم در مکانی، امامى از ائمه معصومین (ع) را از راه دور زیارت می‌کنند، بالأخره مورد توجه قرار می‌گیرند؛ زیرا این قدر مردم در آن مکان ایستاده و دائماً متوجه و متوسل به امام معصوم (ع) می‌شوند؛ حتماً حداقل به سلام و توسل چند نفر جواب می‌دهند و به آن مکان عنایت دارند و اگر کسى در آن مکان روى تضرّع به درگاه خداوندى بیاورد و متوسل به اولیاى او شود و از خداوند طلب نزول رحمت و سلام نماید قطعاً آنجا مورد لطف و توجه قرار می‌گیرد و محل استجابت دعا‌ها می‌شود؛ اما این مطلب دلیل نیست که مدفون در قاهره واقعاً سر مطهر امام حسین (ع) است.۵. کربلا
بنابر نقل مشهور، سر امام حسین (ع) در کربلا به بدنش ملحق شده است: [۳۲]
۱-۵. سید بن طاووس در لهوف: «و، اما سر حسین (ع) روایت شده که آن‌را برگردانده و در کربلا با پیکر شریفش دفن کردند و عمل طایفه شیعه هم بر طبق همین معنا که گفتیم بوده است». [۳۳]از این کلام فهمیده می‌شود که عقیده شیعه بر آن است که سر امام حسین (ع) به جسد در کربلا ملحق شده است. ۲-۵. شیخ طبرسى (ره) در «تاج الموالید»: «برخی از اصحاب امامیه گفته‌اند: سر امام حسین (ع) از شام آورده شد و به بدن آن‌حضرت در کربلا ضمیمه شد». [۳۴] ۳-۵. همچنین ابن فتال نیشابورى (متوفای ۵۰۸ ق) در «روضة الواعظین»، [۳۵]و ابن نما حلی (متوفای ۸۴۱ ق) در «مثیر الاحزان»، [۳۶]همین نظریه علماى امامیّه را ذکر کرده‌اند. ۴-۵. از کتاب‌های قدیمی که در آن تصریح شده؛ سر مطهر امام حسین (ع) در کربلا در بیستم ماه صفر به جسد ملحق شده کتاب «الآثار الباقیة» ابوریحان بیرونى (قرن ۴-۵) است. ابوریحان در این کتاب گوید: «و فى العشرین، ردّ رأس الحسین الى مجثمه، حتّى دفن مع جثّته؛ و فیه زیارة الاربعین، و هم حرمه بعد انصرافهم من الشام»؛ [۳۷]و در روز بیستم آن (ماه صفر) سر حسین (ع) را به بدنش ملحق شده و در همان‌جا دفن شد. ۵-۵. ابن جوزی (متوفای ۶۵۴ ق) در «تذکرة الخواص» می‌گوید: «مشهورترین اقوال این است که سر حسین بن علی (ع) از مدینه به کربلا آورده شد و به همراه جسد دفن شد». [۳۸]۶-۵. زکریا بن محمد قزوینى (متوفای ۶۸۲ ق) در کتاب «عجائب المخلوقات» گوید: «الیوم الاول منه عید بنى امیه ادخلت فیه رأس الحسین رضى اللّه عنه بدمشق و العشرون منه رُدَّت رأس الحسین الى جثته»؛ [۳۹]روز اول از ماه صفر عید بنى امیّه است که در آن روز سر حسین (ع) را وارد دمشق کردند و روز بیستم از ماه صفر سر حسین (ع) بر جسم مبارکش در کربلا برگردانیده شد.***پی نوشت ها:
۱- ابن نما حلی، جعفر بن محمد، مثیر الأحزان، ص ۱۰۶، قم، مدرسه امام مهدی (عج)، چاپ سوم، ۱۴۰۶ ق.
۲- خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین (ع)، ج ۲، ص ۸۳، قم، انوار الهدی، چاپ دوم، ۱۴۲۳ ق؛ شمس الدین باعونى، محمد بن احمد، جواهر المطالب فی مناقب الإمام على بن أبى طالب (ع)، ج ۲، ص ۲۹۹، قم، مجمع إحیاء الثقافة الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۱۵ ق؛ یافعی، عبد الله بن أسعد، مرآة الجنان و عبرة الیقظان فی معرفة ما یعتبر من حوادث الزمان، ص ۱۰۹، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۷ ق؛ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج ۵، ص ۱۵، المکتبة التوفیقیة، بی‌جا، بی‌تا.
۳- سبط بن جوزی، تذکرة الخواص، ص ۲۳۹، قم، منشورات الشریف الرضی، چاپ اول، ۱۴۱۸ ق؛ شهاب الدین نویری، أحمد بن عبد الوهاب، نهایة الأرب فی فنون الأدب، ج ۲۰، ص ۴۸۰ – ۴۸۱، قاهره، دار الکتب و الوثائق القومیة، چاپ اول، ۱۴۲۳ ق.
۴- مثیر الأحزان، ص ۱۰۶ – ۱۰۷؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۴۵، ص ۱۴۴، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ ق.
۵- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج ۳، ص ۲۱۴، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷ ق؛ حسنی شجری جرجانی، یحیی بن حسین، ترتیب الأمالی الخمیسیة، ج ۱، ص ۲۳۱، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۲۲ ق؛ تذکرة الخواص، ص ۲۳۹.
۶- ر. ک: ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی‌طالب (ع)، ج ۴، ص ۷۷، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، ۱۳۷۹ ق؛ مجلسی، محمدباقر، جلاء العیون، ص ۷۴۸، قم، سرور، چاپ نهم، ۱۳۸۲ ش؛ ابن حبان تمیمی، محمد بن حبان، الثقات، ج ۳، ص ۶۹، حیدر آباد هند، دائرة المعارف العثمانیة، چاپ اول، ۱۳۹۳ ق.
۷- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۴، ص ۵۷۱، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق.
۸- همان، ص ۵۷۲؛ مناقب آل أبی‌طالب (ع)، ج ۴، ص ۷۷.
۹- ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص ۳۵، نجف، دار المرتضویة، چاپ اول، ۱۳۵۶ ش.
۱۰- همان، ۳۶ – ۳۷؛ شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج ۱۴، ص ۴۰۲ – ۴۰۳، قم، مؤسسه آل البیت (ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ ق.
۱۱- «فالرأس مع الجسد اى بعد ما دفن هناک ظاهرا الحق بالجسد بکربلاء»؛ بحار الأنوار، ج ۴۵، ص ۱۷۸؛ جزائری، نعمت الله، ریاض الابرار فی مناقب الأئمة الأطهار، ج ۱، ص ۲۵۶، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، چاپ اول، ۱۴۲۷ ق.
۱۲- «هنگامى که سر مطهّر آن‌حضرت را به شام آوردند یکى از دوستان ما آن‌را ربود و در کنار قبر امیر المؤمنین (ع) دفن نمود»؛ الکافی، ج ۴، ص ۵۷۱؛ کامل الزیارات، ص ۳۴.
۱۳- قاضى طباطبائى، سید محمدعلی، تحقیق درباره اول اربعین حضرت سید الشهدا (ع)، ص ۱۸۱ – ۱۸۲، تهران، وزارت ارشاد، ۱۳۸۳ ش.
۱۴- وسائل الشیعة، ج ۱۴، ص ۴۰۳.
۱۵- تحقیق درباره اول اربعین حضرت سید الشهدا (ع)، ص ۱۸۲.
۱۶- «و لعله لا منافاة لإمکان دفنه مدة ثم نقل الى کربلاء»؛ نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج ۲۰، ص ۹۳، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ ق.
۱۷- عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی، المزار فی کیفیة زیارات النبی و الأئمة (ع)، ص ۳۲ – ۳۳، قم، مدرسه امام مهدی (عج)، چاپ اول، ۱۴۱۰ ق؛ شیخ طوسی، الامالی، ص ۶۸۲، قم، دار الثقافة، چاپ اول، ۱۴۱۴ ق.
۱۸- روایت نماز خواندن امام صادق (ع) در کنار قبر امام علی (ع) و جای سر مطهر امام حسین (ع): «.. یَعْقُوبَ بْنِ إِلْیَاسَ عَنْ مُبَارَکٍ الْخَبَّازِ قَال...»؛ ابن طاوس، عبدالکریم بن احمد، فرحة الغری فی تعیین قبر أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب (ع) فی النجف، ص ۵۸، قم، منشورات الرضی، چاپ اول، بی‌تا.
۱۹- «.. عَنْ یُونُسَ بْنِ ظَبْیَانَ أَوْ عَنْ رَجُلٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَال: ... فَالرَّأْسُ مَعَ الْجَسَدِ وَ الْجَسَدُ مَعَ الرَّأْس»؛ بحار الأنوار، ج ۴۵، ص ۱۷۸.
۲۰- ر. ک: نجاشی، احمد بن على، رجال النجاشی، ص ۴۴۸، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۷ ق؛ علامه حلی، حسن بن یوسف، الخلاصة، ص ۲۶۶، قم، دار الذخائر، ۱۴۱۱ ق؛ کشی، محمد بن عمر، رجال الکشی، ص ۳۶۳ و ۳۶۴، انتشارات دانشگاه مشهد، ۱۳۴۸ ش.
۲۱- قمى، شیخ عباس، منتهى الآمال، ج ۲، ص ۱۰۰۸، قم، دلیل ما، چاپ اول، ۱۳۷۹ ش؛ و نیز ر. ک: ثقفی، ابراهیم بن محمد، الغارات أو الإستنفار و الغارات، محقق، مصحح، محدث، جلال الدین، ج ۲، ص ۸۵۲، تهران، انجمن آثار ملی، چاپ اول، ۱۳۹۵ ق؛ جلاء العیون، ص ۷۴۸.
۲۲- منتهى الآمال، ج ۲، ص ۱۰۱۰ – ۱۰۱۱.
۲۳- سید بن طاوس، اللهوف فی قتلی الطفوف، ص ۱۹۵، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۴۸ ش.
۲۴- تذکرة الخواص، ص ۲۳۹.
۲۵- امین عاملى، سید محسن، لواعج الأشجان فی مقتل الحسین (ع)، ص ۱۹۱، بیروت، دار الأمیر للثقافة و العلوم، چاپ اول، ۱۹۹۶ م.
۲۶- انساب الاشراف، ج ۳، ص ۲۱۴؛ تذکرة الخواص، ص ۲۳۹.
۲۷- تذکرة الخواص، ص ۲۳۹.
۲۸- تحقیق درباره اول اربعین حضرت سید الشهدا (ع)، ص ۱۷۰.
۲۹- مرآة الجنان و عبرة الیقظان فی معرفة ما یعتبر من حوادث الزمان، ص ۱۱۰.
۳۰- همان، ۱۰۹.
۳۱- تذکرة الخواص، ص ۲۳۸.
۳۲- اللهوف على قتلى الطفوف، ص ۱۹۵؛ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ج ۱، ص ۴۷۷، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول، ۱۴۱۷ ق؛ مثیر الأحزان، ص ۱۰۷؛ مقتل الحسین (ع)، ج ۲، ص ۸۴؛ تذکرة الخواص، ص ۲۳۸.
۳۳- «فَأَمَّا رَأْسُ الْحُسَیْنِ فَرُوِیَ أَنَّهُ أُعِیدَ فَدُفِنَ بِکَرْبَلَاءَ مَعَ جَسَدِهِ الشَّرِیفِ وَ کَانَ عَمَلُ الطَّائِفَةِ عَلَى هَذَا الْمَعْنَى الْمُشَارِ إِلَیْه»؛ اللهوف على قتلى الطفوف، ص ۱۹۵.
۳۴- «و أمّا رأس الحسین (علیه السّلام) فقال بعض أصحابنا: أنّه ردّ إلى بدنه بکربلاء من الشّام و ضمّ إلیه»؛ طبرسی، فضل بن حسن، تاج الموالید، ص ۸۷، بیروت، دار القاری، چاپ اول، ۱۴۲۲ ق.
۳۵- فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج ۱، ص ۱۹۲، قم، رضی، چاپ اول، ۱۳۷۵ ش.
۳۶- مثیر الأحزان، ص ۱۰۷.
۳۷- أبو ریحان بیرونی، الآثار الباقیة عن القرون الخالیة، ص ۴۲۲، تهران، مرکز نشر میراث مکتوب، چاپ اول، ۱۳۸۰ ش.
۳۸- «اشهر‌ها انه رده الى المدینة مع السبایا ثم رد الى الجسد بکربلا فدفن معه»؛ تذکرة الخواص، ص ۲۳۸.
۳۹- قزوینی، زکریا بن محمد، عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات، ص ۷۰، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه.
منبع: برنا
انتهای پیام/
منبع: خبرگزاری میزان
کلیدواژه: سر امام حسین کربلا امام حسین عاشورا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mizan.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری میزان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۵۰۳۴۱۷۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پیام های تسلیت در پی درگذشت همسر شهید آیت الله سید مصطفی خمینی
به گزارش جماران؛ پیام های تسلیت در پی درگذشت همسر شهید آیت الله سید مصطفی خمینی، عروس امام راحل مرحومه معصومه حائری یزدی در پی می آید:
تسلیت سید محمد خاتمی به سید حسین خمینی در پی درگذشت همسر شهید آیت‌الله سیدمصطفی خمینی
به گزارش جماران؛ حجت الاسلام و المسلمین سید محمد خاتمی در پیامی درگذشت همسر مکرّمه آیت الله شهید حاج سید مصطفی خمینی، سرکار حاجیه خانم معصومه حائری یزدی را به فرزند ایشان آیت الله سید حسین خمینی تسلیت گفت.
متن پیام سید محمد خاتمی بدین شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
جناب آیت الله حاج سید حسین خمینی
با درود به روان تابناک دو آیت حق حضرت شیخ مرتضی حائری و حضرت سید مصطفی خمینی، درگذشت بانوی با فضلیت سرکار معصومه خانم حائری مادر گرانقدرتان را که واسطه العقد مبارک میان دو بیت شریف حائری و خمینی بود صمیمانه به جنابعالی، سرکار خواهر بزرگوارتان و همه بستگان داغدار تسلیت می گویم و از پیشگاه حضرت حق جل و علا برای این فقیده سعیده آمرزش و رحمت الهی و برای بازماندگان معزز صبر و اجر و سلامتی مسالت می کنم.
با احترام
سید محمد خاتمی
۱۴۰۳/۲/۶
***
تسلیت اخوان انصاری در پی درگذشت همسر شهید آیت‌الله سیدمصطفی خمینی
به گزارش جماران؛ متن پیام محمد علی انصاری، مجید انصاری و حمید انصاری در پی درگذشت همسر مکرّمه آیت الله شهید حاج سید مصطفی خمینی، سرکار حاجیه خانم معصومه حائری یزدی بدین شرح است:
انّا لله و انّا الیه راجعون
بیت شریف و مکرّم حضرت امام خمینی (رضوان الله علیه)
و بیت معزز و محترم آیت الله شهید حاج آقا مصطفی خمینی (اعلی الله مقامه)
ضایعه رحلت همسر مکرّمه آیت الله شهید حاج سید مصطفی خمینی، سرکار حاجیه خانم معصومه حائری یزدی موجب نهایت تأثر و اندوه عموم علاقمندان این خاندان شریف و پیروان حضرت امام خمینی (س) گردید.
بانوی فاضله و پرهیزکار و فرزند آیت الله حاج شیخ مرتضی حائری و نوه حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، موسس حوزه علمیه قم، علاوه بر مراتب فضل و کمالات مکتسبه شخصیه و افزون بر شرافت نسبی و سببی وابستگی به بیوت شریف آیات عظام: حائری یزدی، حجت کوه کمره ای و خمینی، شخصا نیز در مسیر مبارزات آزادیبخش ملت ایران و نهضت امام خمینی بهره مند از فیوضات معنوی فراوانی در همراهی با کاروانسالاران انقلاب اسلامی بوده است.
تحمل رنجهای دوران مبارزه در خاندان امام خمینی و تحمل توأم با نهایت شکیبائی در دشواریهای فراوان زندگی در غربت و هجرتهای مکرر؛ گذر صبورانه از دوران همراهی در تبعید 14 ساله همسر و فرزندان؛ تحمل داغ التیام ناپذیر شهادت همسر در عنفوان جوانی؛ آنهم عزیزی چونان آیت الله حاج آقا مصطفی خمینی که حقیقتا امید آینده امام و انقلاب و حوزه های علمیه بود ؛ و پس از آن نیز، تحمل قریب پنجاه سال رنج تنهایی و صبوری بی آنکه حتی یک بار در تمام این دوران لب به شکوه گشوده باشد و یا آنکه به واسطه جایگاه ممتازی که در مسیر افتخار آمیز زندگی دشوار خویش داشته است اندک امتیازی از نام و نشان طلب کرده باشد، اینها و روشن بینی در مسائل اجتماعی و بزرگ منشی و مناعت طبع از دیگر خصلتهای ارزنده اخلاقی حیات طیبه این بانوی فداکار است.
به سهم خویش، فقدان این بانوی محنت کشیده انقلاب از خاندان حائری بزرگ و خمینی کبیر را به عموم بستگان محترم آن مرحومه، به ویژه به اعضای بیت شریف ایشان و بیوت وابسته به حضرت امام خمینی و خاصتا به فرزندان داغدیده ایشان جناب حجت الاسلام و المسلمین سید حسین خمینی دامت افاضاته و دختر گرامیشان تسلیت می گوئیم.
محمد علی انصاری؛ مجید انصاری؛ حمید انصاری
***
تسلیت رئیسی در پی درگذشت همسر شهید آیت‌الله سیدمصطفی خمینی
متن پیام رئیس جمهور به شرح زیر است؛
بسم الله الرحمن الرحیم
انا لله و انا الیه راجعون
درگذشت مرحومه حاجیه خانم معصومه حائری، فرزند گرامی آیت‌الله شیخ مرتضی حائری و همسر بزرگوار شهید گرانقدر آیت‌الله سیدمصطفی خمینی، موجب تاثر و اندوه خاطر شد.
اینجانب با ابراز همدردی، این ضایعه را به بیت محترم امام (ره) و خاندان معزز این بانوی مومنه تسلیت می‌گویم و از درگاه خداوند متعال برای ایشان که تا آخر عمر با صبوری و اخلاص آرمان‌های والای همسر شهیدش را پاس داشت، علو درجات و همجواری با اولیای الهی و برای عموم بازماندگان صبر و سلامتی مسئلت دارم.
سید ابراهیم رئیسی
رئیس جمهوری اسلامی ایران
***
پیام تسلیت هادی سروش
بسمه تعالی
جناب آیت الله آقای حاج سید حسن خمینی (دام بقائه)
در گذشت مخدره مومنه حاجیه خانم معصومه حائری یزدی، عروس بزرگ حضرت امام راحل عظیم الشان و همسر عموی گرامی تان مرحوم آیت الله حاج سیدمصطفی خمینی را تسلیت عرض میکنم.
صحیفه عمر آن بانوی جلیله که مفتخر به فرزندی مرحوم آیت‌الله شیخ مرتضی حائری بود نگارش از خطوطی دارد که نشان از تحمل سختی هایی است که در دوران نهضت و رنج و تبعید طولانی همسرش به جان خرید.
برای روح ایشان رحمت خاصه الهیه را خواستاریم .
هادی سروش
***
پیام تسلیت مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
بسمه تعالی
انّا لله وانّا الیه راجعون
محضر بیت شریف امام خمینی(ره) و حضرت حجت الاسلام والمسلمین حاج سید حسین خمینی(زیدعزه)
ضایعه درگذشت بانوی با فضیلت و پرهیزکار، سرکار حاجیه خانم معصومه حائری، فرزند بزرگوار مرحوم آیت‌الله شیخ مرتضی حائری یزدی(ره) و همسر گرانقدر شهید آیت سید مصطفی خمینی(ره) را که سال‌ها در مسیر مبارزات ملت ایران رنج‌ها و مصائب زیادی تحمل کرد، به بیت شریف مرحوم امام خمینی(ره) و بیوت معظم آیت الله حائری یزدی و محقق داماد تسلیت می‌گوئیم.
از خداوند متعال برای آن مرحومه مغفوره حشر با حضرت زهرا سلام الله علیها و برای همه بازماندگان صبر و اجر مسالت داریم.
مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم
۱۴۰۳/۲/۶
***
پیام تسلیت سید احمد حسینی
بسم الله الرحمن الرحیم
درگذشت مرحومه سرکار خانم حائری یزدی همسر مکرمه فرزند عالیقدر حضرت امام شهید آیت الله آقا سید مصطفی خمینی مایه تاثر فراوان گردید.
این مصیبت مولمه را به بیت مکرم حضرت امام ویاد گارگرامی آن حضرت آیت الله سید حسن خمینی،حجت الاسلام والمسلمین حاج سید حسین خمینی فرزند بزرگوار آن بانوی مومنه وهمچنین بیت شریف مرحوم آیت الله آقای شیخ مرتضی حائری یزدی وسایر بستگان تسلیت عرض نموده،برای آن فقیده سعیده رحمت واسعه وبرای بازماندگان محترم صبری جمیل از خداوند سبحان مسالت میکنم.
سید احمد حسینی
***
پیام تسلیت دبیرکل حزب مردم سالاری
کل نفس ذائقة الموت
ضایعه درگذشت بانوی با فضیلت و مومنه،حاجیه خانم معصومه حائری، فرزند بزرگوار مرحوم آیت‌الله شیخ مرتضی حائری یزدی(ره) و همسر گرانقدر شهید آیت الله سید مصطفی خمینی(ره) را که در مسیر مبارزه و انقلاب رنج‌ها و مصائب زیادی تحمل کرد، به بیت شریف مرحوم امام خمینی(ره) و جناب حجت الاسلام والمسلمین سید حسین خمینی و بیت معظم آیت الله حائری یزدی تسلیت گفته و از خداوند سبحان برای آن مرحومه مغفوره علو درجات و برای همه بازماندگان صبر و اجر مسالت دارم.
مصطفی کواکبیان ١٤٠٢/٢/٧
تکمیل می شود...
پلمب بیمارستان محب مهر به دلیل کشف حجاب صحت ندارد